En zo kwam ik zo rond twee uur s'nachts in mijn kleine autotje bij de Poolse grens in Swiecko aan en bemerkte ik dat ik daar met mijn 'strand und see Deutsch' een stuk minder te verstaan was dan ik in beide Duitslanden had ervaren.
Engels ging trouwens helemaal niet... Zeker niet bij de eerste controlepost, het wachthok van een jonge grenssoldaat net aan het einde van de brug. Ik bemerkte pas op het laatste moment dat ik over de brug van de rivier de Oder was gereden en ondanks dat die knul erg aardig was en moeite deed mij duidelijk te maken dat ik het papiertje waarop iets stond gekrabbeld bij mijn paspoort moest bewaren bleef mijn blik zo onopvallend mogelijk op zijn dienstwapen gericht... Eén of ander automatisch ding met een joekel van een magazijn erin. Na een telefoontje met naar ik begreep een volgende controlepost die enkele tientallen meters verderop was gelegen wenkte hij mij dat ik daar naar toe mocht rijden. Alwaar het hele circus van het controleren van allerlei reis en autodocumenten en onderzoekende blikken naar mijn autotje en de doos op de achterbank met hierin goederen die ik voor de familie van een vriend had meegenomen weer van voor af aan begon. Of ik het papiertje dat mij bij de eerste controlepost was gegeven maar even wilde overhandigen en of ik een autotelefoon had. Of bontjassen...
Zoveel als mij de controle bij Helmstedt -Marienborn was meegevallen zoveel viel deze, ondanks dat men heel correct en beleefd was, mij tegen. Ik was moe en de schrik zat er na die Volkspolizei Lada toch wel een beetje in. Het hielp natuurlijk ook al niet dat ik deze lui nauwelijks kon verstaan! Ik had weliswaar wat woordjes Pools geleerd en was door mijn vrienden voorzien van een woordenboek maar van communiceren kwam omdat ik mezelf niet al te bijdehand wilde voordoen eigenlijk niets. Ik kreeg namelijk heel sterk het idee dat ik met mijn komst de nachtrust van de grenswachten verstoorde. Nadat er wat stempels op papieren waren gezet en na registratie van mijn visum en autotje mocht ik verder.
Warszawa
gebaarde de grensbeambte richting binnenland het donker in terwijl hij het luikje van zijn controlepost snel weer sloot en het bureaulampje uitknipte. Zo te zien ging ie pitten en terwijl ik mijzelf in mijn autotje met gepaste snelheid uit de voeten maakte zag ik in de achteruitkijkspiegel een tweetal beambten mij nakijken...
Ik ontmoette twee van mijn Poolse vrienden s'morgens vroeg op de eerste de beste afslag net na de grensovergang bij Swiecko. Ofschoon ik eerst van plan was geweest bij de grens op hen te wachten bedacht ik me dat ik eigenlijk helemaal geen zin had om die grensbeambten proberen uit te leggen dat ik op vrienden wachtte. Vraag me niet waarom, want zij hadden me echt helemaal niets gedaan maar ik denk dat ik me steeds meer gewaar werd van de atmosfeer die er heerste - of is dit nu slap gezemel achteraf? Nou ja, in ieder geval was ik een stukje na de grens doorgereden maar durfde ik ook weer niet te ver door te rijden, ik mocht mijn vrienden immers niet mislopen! Zij zouden met de trein vanuit onze eindbestemming, Nowy Dwor Mazowiecki een stadje op een dikke 30 kilometer van de Poolse hoofdstad Warschau, naar Slubice reizen om van daaruit de tocht naar de grensovergang met een taxi te vervolgen. Volgens mijn wegenkaart moesten zij op weg naar de grensovergang langs deze afslag komen en dus had ik juist daar mijn autotje in de berm geparkeerd. Ik hoopte maar dat ik de kaart goed had gelezen en vroeg mezelf steeds maar af of ik daar zo zonder verlichting wel veilig stond. s'Morgens bleek dat er die nacht amper een auto voorbij gekomen was, wel had ik een paar vossen op net aan een meter afstand voorbij zien lopen. Oh ja,.. en ook nog een hert.
De autoreis vanaf die afslag bij de grens tot onze bestemming viel behoorlijk tegen. Ik had wegens slaapgebrek al aardig bloeddoorlopen oogjes en opschieten deed de reis ook al niet. Die E30 waarvan ik in mijn naïviteit had aangenomen dat dit een soort van autosnelweg was of op zijn minst een soort van autoweg waarop je toch redelijk kon opschieten bleek gewoon een weg met in het midden hiervan een onderbroken witte streep te zijn die ons dwars door allerlei dorpjes en gehuchtjes voerde. Een aantal malen reden we zelfs dwars we door een stad zoals in Poznan. In totaal duurde het resterende deel van de reis nog een dikke negen uur en toen we op onze plek van onze bestemming aankwamen had ik zo'n beetje alle varianten in het Poolse landschap gezien. Het westen van Polen deed mij afgezien van de slechte staat waarin alles verkeerde veel denken aan gehuchten in Drenthe of net over de grens in Duitsland. En hoe verder we naar het oosten reisden hoe meer de bakstenen van de huizen door stukwerk werd vervangen. Aanvankelijk grijs maar later hadden veel huizen een vale gele of heel licht oranje kleur. Tezamen met de juist ontluikende bomen en heesters gaf dit een heel ander beeld dan dat ik gewend was van die grauwe grijze, vaak in de winter gemaakte, foto's die zo typerend voor het Westerse begrip van het 'Oostblok' waren. Op die dag zag zo zonder al te veel vrachtverkeer met al die fietsers en soms een paard en wagen het leven er bijna rustig, ik zou bijna zeggen relax uit... Of romantiseer ik nu de boel?
Wat betreft de wegen, telkens als je dacht dat het niet slechter kon was er altijd wel een paar kilometer die zogezegd de grens verlegde... Zo had ik op een stuk autosnelweg van ongeveer 30 kilometer lang gereden die verdacht veel leek op zo'n betonnen start en landingsbaan voor echt hele grote vliegtuigen. En op weer een andere stukken dacht ik echt ieder moment de schokdempers door de motorkap van mijn autotje te kunnen zien komen. Vooral beducht was ik op spoorovergangen... daar kwamen de eerste keer dat ik er eentje kruiste ondanks de lage snelheid toch alle vier de wielen van de grond! De wegen waren bijna allemaal veel te smal voor het verkeer dat al een paar decennia het formaat van paard en wagen was ontgroeid en in het aanwezige asfalt was vaak een verschrikkelijke spoorvorming ontstaan. Verder viel het me op dat hoe verder we van de Poolse grens geraakten we steeds vaker door mensen werden nagestaard. Mijn goede vriend uit een gehucht niet ver van Lublin vertelde me dat dit soort auto's in die streek nauwelijks bekend waren.
Pas veel later realiseerde ik me dat hij kenteken bedoelde...