Kijkbuislezertjes weten ongetwijfeld nog dat Eli een tijdje geleden contact had met Cootje, oftewel Coax, die eigenlijk gewoon Gertjan heet en die vroeghur druk was met '3 meter bakken en vossejachten'. Allemaal niet te verwarren met dat 27MC spul, natuurlijk! Nou, dit contact dus,.. resulteerde, nadat ik mezelf met een dijk van een babbeltruc had weten binnen te lullen ehhh.. babbelen. In een bezoek waarbij Gertjan mij zijn zelfbouw Philips mengpaneel, die in een werkelijk puike conditie verkeert, showde. Vreemde eend hierin, als enige niet Philips, is de Radio RIM uitvoering van een zelfbouw hoofdtelefoon versterkertje. Radio RIM is voor ouwe knarren zoals Eli een begrip maar bij de nu glazigkijkende kijkbuislezertjes van vandaag de dag bijna zeker totaal onbekend.
Radio RIM
Radio RIM, eigenlijk Radio-Industrie-GmbH München dat in 1922 is opgericht was niet alleen leverancier van elektronische componenten maar ook fabrikant van electronische apparaten, assemblages, en zelfbouw kits. Bekend was RIM door de jaarboeken die in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw bijna ieder jaar dikker leken te worden. En waarin van veel kits en apparaten de schakelschema's uit het eigen ontwikkelingslaboratorium stonden gepubliceerd. Deze jaarboeken werden door veel hobbyisten in die tijd de 'RIM Bijbel' genoemd en waren feitelijk veel meer dan alleen een postordercatalogus. Ze waren bedoeld om de lezers op een professioneel competente manier te voorzien van up-to-date elektronica, zowel vanuit technisch oogpunt als de elektronicamarkt, zoals het bedrijf het omschreef. Leuk weetje dat internetmaatje Mr.Velleman wist te vertellen is dat voor Nederland Iemke Roos Import uit Amsterdam RIM dealer was. Iemke was ondermeer technicus bij Radio Veronica en verzorgde met zijn bedrijf, Radio Roos, als eerste bedrijf het geluid bij de Veronica Drive-In show's. Wellicht hierdoor werden bij Radio Veronica ook een aantal Radio RIM paneeltjes gebruikt. Later was Iemke de technicus van het eerste Nederlandstalige programma op 6 maart 1971 op Radio Noordzee.
Versterkertje
Terug naar het thuis-ding van Gertjan. Hierin moest de NL7307 die ik zojuist had afgeleverd straks, later, worden ingebouwd en ow ja, als je dan toch bezig bent, zo verzekerde Gertjan me...dan pak ik meteen een paar andere dingetjes even mee...
. Immers, de cinch chassisdelen voor de te knutselen ingangen van de op de NL7307 aan te sluiten SONOS stonden na het wisselen van een aantal condensatoren toch nog in bestelling en zodoende kon tijdens het wachten de rest alvast opgepakt worden. Zoals dat RIM hoofdtelefoonversterkertje bijvoorbeeld. Dat is gewoon een leuk, klein en simpel ontwerpje dat wel geen 'high-end' op de hoofdtelefoon weergeeft
, zo vertelde Gertjan mij. Maar waar gewoon een knap en beschaafd geluid uit komt. Immers, als ik echt wil genieten op de hoofdtelefoon dan zet ik m'n Sennheiser wel op! Die wordt aangestuurd door mijn Philips mengpaneeltje, net zoals mijn FM zender/stereo coder... Deze RIM hoofdtelefoon versterker zit er eigenlijk alleen nog in vanuit die discotheek toestand van vroeger. Op dat moment wilde ik alleen maar luisteren of er geluid uit het paneeltje kwam. De kwaliteit van het geluid was toen minder belangrijk
. Welk ontwerp het precies is wist Gertjan niet meer, wel dat het ergens in zo'n dik Radio RIM jaarboek had gestaan, dacht ie... Maar omdat ie op zijn speurtocht over het Wilde Weide Wep echt he-le-maal, niets, nada, niente over de dreumes had kunnen vinden had hij het zoeken naar het originele ontwerp maar opgegeven.

Even over het gebruik van het hoofdtelefoon versterkertje: in de praktijk valt de uitstuurbaarheid van het schakelingetje ietwat tegen en hierdoor vervormt het signaal ook wat sneller. Dit zou veroorzaakt kunnen worden door het feit dat deze in plaats van de voor Radio RIM eenheden gebruikelijke 27 Volt op de standaard Philips 24 Volt draait maar veel zal dit, bij een single-ended eindtrapje, niet zijn. Mogelijk is het aangeboden signaalniveau te hoog maar dat moet even onderzocht worden. Het versterkertje heeft ook wat last van brom. Niet veel,.. maar toch... Genoeg te doen dus en logisch dat een hobbyist die vreemde dwang die maakt dat je zo'n schakelingetje aan wilt raken en wilt bekijken dan niet kan bedwingen. Dat ie begint te mijmeren over het wisselen van een elcotje. Stel je eens voor dat er verbeteringen mogelijk zijn! Aldus werd het schakelingetje door Gertjan zoveel jaren later aan een nadere inspectie onderworpen. En meteen bleek al dat, in tegenstelling tot wat Gertjan zichzelf herinnert, het schakelingetje niet op een stukje montaprint geknutseld te zijn maar op een echt printje. Sterker, een schets met de printspoortjes voor de te etsen printplaat staat bij nader inzien gewoon op de achterkant van het terug gevonden MTS grafiek papier waarop de componenten opstelling is getekend!
Hoe je herinneringen je parten kunnen spelen...
Knutselen!
Tsja, en dan wil je als hobbyist ut gewoon zeker weten hè? Net zoals die Eli... die over dat kleine schakelingetje maar allerlei vragen bleef stellen, waar Gertjan het antwoord ook wel op wilde weten. Want, wat is het stroomverbruik? Hoeveel signaal kan er nominaal, dus zonder hoorbare vervorming, eigenlijk in? En die brom, zou die met een aardings dingetje in het terugkoppel circuit te maken kunnen hebben? Man, vragen vragen vragen...

Niet vreemd dus dat de dreumes linea recta de werkbank op ging en binnen no-time aan het AliExpress miniscoopje hing... Wat volgde is elco's vervangen, want die heb je toch liggen! En werd de 24 Volt voedingsrail nog eens nagelopen: was deze wel goed ontkoppeld en voldoende voor HF instraling ontstoord? Er werd gemeten, aangepast en nieuwe ontdekkingen gedaan: na wat denk en speurwerk kwam Eli achter het werkelijke Radio Rim ontwerp... Zo bleek het schakelingetje een onderdeel van de Radio RIM Mischpult versie 'M6S Spezial' te zijn. In goed Nederlands is dit zoiets als 'Mengpaneel M6S Speciaal'.
Na het nodige geknutsel en het betere afregelwerk door Gertjan bleek het hoofdtelefoon versterkerktje veel meer pit te hebben dan dat zomaar op het eerste gezicht het geval leek en ook dat deze echt heel weinig onder doet voor grotere broers en zusters van andere merken!


Wat betreft de waarden van componenten is er door Gertjan niets gewijzigd. Wel is het versterkertje m.b.v. een RC netwerkje bestaande uit een 39Ω serieweerstand en een koppeltje condensatoren bestaande uit een elco van 220µF en een condensatortje van 100nF even extra van de voedingslijn ontkoppeld. Dit heeft wel tot gevolg dat de DC voedingsspanning iets is gedaald tot ongeveer 23 Volt. Deze waarde blijft trouwens ongeacht de belasting van het hoofdtelefoon versterkertje behoorlijk stabiel, gemeten met audio input erop, hoofdtelefoon aangesloten, belast dus, en de volume regelaar op standje minimum!
appte Gertjan me.
Even afvinken: alle elco's zijn vernieuwd en ook zijn er aan de ingangen meerslagenpotmetertjes van 500K geplaatst om het vanuit het Philips zelfbouw mengpaneel aangeboden signaalniveau, van standaard 250mV RMS, naar beneden te krijgen. Nominaal is nu een ingangsniveau van rond de 85mV RMS voldoende om de hoofdtelefoon van Gertjan met een afsluit-impedantie van ongeveer 35 Ohm goed aan te sturen zonder hoorbaar te vervormen. Ik heb nog wat over zelfs, dus ook al staan de VU meters in de hoek, dan vervormt hij nog niet! De audio output is dan ook prima op de hoofdtelefoon, maar niet oorverdovend hard. Bij ongeveer 3 kwart open draaien van de volume regelaar heb je dan nog een prima geluidsniveau!
aldus Gertjan. Het opgenomen vermogen bedraagt net aan 28mA.

Buiten het Radio RIM hoofdtelefoon versterkertje werd er nog meer aan het Philips zelfbouw thuis-dingetje verbouwd. De reeds in het verleden van nieuwe Voltcraft VU meters, LED verlichting, hoofdtelefoon volume regelaar en 'dikke' hoofdtelefoon aansluiting voorziene niveau meter eenheid NL7314 moest ook nog van een 'dunne', een 3,5 mm, audio aansluiting worden voorzien. Dat kon qua ruimte nèt en maakt het aansluiten van tegenwoordige hoofdtelefoons zonder gebruik van een verloopje te hoeven maken een stukkie gemakkelijker.
Voor kijkbuislezertjes met jeukende handjes is er een schemaatje met hierin de modificaties weergegeven beschikbaar. Deze 'Gertjan 2022' editie van de RIM M6S-KV kun je links downloaden. Om de afmetingen, de geringe stroomopname en de prestaties van deze dreumes hoef je het namelijk niet te laten. En mocht je hiertoe overgaan dan willen Gertjan en ik wel graag van je resultaten, gewoon via de contactpagina op deze webstek, door jou op de hoogte worden gehouden!
Waarom?
Onderaan de berg leek het een moeilijke uitdaging maar nu bovenop de berg aangekomen, kijk ik genietend uit over al die genomen hindernissen...
Gertjan, alias Coax, alias Cootje.